Państwowy Instytut Robót Ręcznych (PIRR) 1923–1950

Biogram

Wiktor Ambroziewicz był działaczem społecznym i niepodległościowym. Aktywnie działal w m.in. w Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, Polskiej Macierzy Szkolnej, Światowym Związku Polaków z Zagranicy, Towarzystwie Miłośników Robót Ręcznych, gdzie był prezesem. Ponadto by publicystą, a także znakomitym pedagogiem i dyrektorem wielu szkół polskich. Pełnił też stanowisko kuratora Warszawskiego Okręgu Szkolnego. Dał się wtedy poznać, jako propagator idei świetlic pozaszkolnych. 

Urodził się w urzędniczej rodzinie, 21 kwietnia 1882 w Warszawie, gdzie zmarł 23 listopada 1968 roku.

Ambroziewicz studiował na Uniwersytecie Warszawskim i we Lwowie. Był wieloletnim redaktorem gazet, w tym studenckiej i obozowej oraz patriotycznej. Wiktor Ambroziewicz uczestniczył w wielu akcjach społecznych i w pracach lokalnego samorządu oraz Towarzystwa Budowy Szkół Powszechnych. W 1920 roku, wobec zbliżającej się do Chełma ofensywy wojsk bolszewickich, zgłosił się na ochotnika. Trafił do Baterii Górskiej. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do pracy w szkole.

Przez wiele lat kierował szkołami średnimi. Najpierw Gimnazjum im. Stanisława Żółkiewskiego w Siedlcach. W latach 1917–1930 pełnił funkcję dyrektora Gimnazjum im. Stefana Czarnieckiego w Chełmie. Następnie w latach 1930–36 kierował Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Zaś w 1936 r. powierzono mu stanowisko kuratora Okręgu Szkolnego Warszawskiego, które zajmował do wybuchu II wojny światowej. 

Pod jego kierunkiem wprowadzony został i kontynuowany przez nauczycieli Gimnazjum im. Stefana Batorego eksperyment pedagogiczny. Jego celem było rozwijanie umiejętności i sprawności uczniów w praktycznym posługiwaniu się nabyta prze nich wiedzą teoretyczną. 

Ponadto Wiktor Ambroziewicz należał do Towarzystwa Oświaty Ludowej oraz brał czynny udział w pracach Towarzystwa Straży Kresowej utworzonej na początku 1918 roku, w celu obrony ziem polskich na kresach wschodnich. Bezpośrednią przyczyną utworzenia tego stowarzyszenia był traktat brzeski, na mocy którego ziemia chełmska wraz z Podlasiem miały zostać włączone do kontrolowanej przez Niemców Ukrainy.

Jeden z budynków należących do PIRR w Bielsku.
Jeden z budynków należących do PIRR w Bielsku.

Po II wojnie światowej Wiktor Ambroziewicz był dyrektorem Państwowego Instytutu Robót Ręcznych, reaktywowanego początkowo w Łodzi, a następnie w Bielsku-Białej, gdzie otrzymał nazwę: Państwowego Instytut Robót Ręcznych dla Nauczycieli im. Władysława Przanowskiego. W 1950 władze komunistyczne zlikwidowały Instytut bez podania przyczyny, zwalniając dyrektora Wiktora Ambroziewicza z pracy. Wtedy jako emeryt pracował jeszcze na pół etatu w spółdzielni „Społem” w Warszawie.

Główny budynek PIRR w Bielsku
Główny budynek PIRR w Bielsku

Wiktor Amroziewicz wydał szereg prac z zakresu pedagogiki, m.in. Dobre dziecko nie zapomni o matce, Władysław Przanowski i jego dzieło, i inne.

Jeszcze podczas studiów w 1906 roku Wiktor Ambroziewicz ożenił się ze Stanisławą Pawliszewską. W roku 1914-tym małżeństwu Ambroziewiczów urodził się syn, któremu nadano imiona: Jerzy Wojciech.

Dyrektor Wiktor Ambroziewicz wraz z małżonką, siedzący w pierwszym rzędzie od prawej.
Dyrektor Wiktor Ambroziewicz wraz z małżonką, siedzący w pierwszym rzędzie od prawej.
Dyrektor Wiktor Ambroziewicz wraz z małżonką, po spektaklu Jasełek w Bielsku.
Dyrektor Wiktor Ambroziewicz wraz z małżonką, po spektaklu Jasełek w Bielsku.

Wiktor Ambroziewicz zmarł w wieku 86 lat. Został pochowany na Powązkach. Jego pamiętnik Moja przygoda pedagogiczna. O szkole polskiej nieco inaczej przygotowany do druku przez Tadeusza W. Nowackiego, został opublikowany w 2000 roku.